Мэдээ мэдээлэл

Монгол Улсад коронавирус цар тахлын багц тохиолдол бүртгэгдсэнтэй холбоотойгоор олон нийтийг үнэн зөв мэдээллээр цаг алдалгүй хангах нь чухал болоод байна. Тиймээс Facebook компани хуурамч мэдээллийн тархалтыг бууруулах, олон нийтийг цаг алдалгүй үнэн, зөв, баталгаажсан мэдээллээр хангах зорилгоор “Монгол Улсын Засгийн газар”, “Эрүүл мэндийн яам”, “Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газар”, “Харилцаа холбооны зохицуулах хороо” зэрэг байгууллагын албан ёсны Facebook хуудас дахь мэдээллийн түгээлтийг дэмжиж ажиллахаар боллоо. Энэ хүрээнд дараах ажлуудыг хийх юм. “Эрүүл мэндийн яам”-ны албан ёсны Facebook хуудасны зар сурталчилгаа, мэдээллийн хүртээмжийг дэмжихКОВИД-той холбогдолтой аливаа хуурамч мэдээллийг таслан зогсоох, албан ёсны баталгаат эх сурвалжийн мэдээллийн түгээлтийг идэвхжүүлэх“Харилцаа холбооны зохицуулах хороо”-н дээр хэрэгжүүлж байгаа “Ногоон суваг”-ийн үйл ажиллагааг коронавирустэй холбоотой агуулга руу чиглүүлж, олон нийтийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд хор хохирол учруулах хуурамч мэдээлэлд төвлөрч ажиллахад дэмжлэг үзүүлэхДэлхийн Эрүүл Мэндийн байгууллагаас гаргасан нийгмийн эрүүл мэндийн зөвлөмж бүхий (тухайлбал, маск зүүх, гар угаах, гэртээ байх зэрэг) “сануулга”-ыг Монголын Facebook хэрэглэгчдийн newsfeed (мэдээллийн суваг)-ийн хамгийн эхэнд гаргахMongolian Fact-checking Center зэрэг дотоодын ТББ-тай хамтран коронавирустэй холбоотой хуурамч мэдээлэл, түүнтэй холбоотой асуудлуудыг шийдвэрлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, мөн тус ТББ-ын албан ёсны цахим хуудасны мэдээллийг хүртээмжтэйгээр олон нийтэд түгээх зэрэг ажлыг хийхээр төлөвлөж байна. Монголд коронавирус цар тахлын багц тохиолдол бүртгэгдсэн энэ үед иргэн бүр мэдээлэлд шүүлтүүртэй хандаж, зөвхөн албан ёсны баталгаат эх сурвалжийн мэдээллийг дагахыг Facebook компани уриалж байна. Маскаа тогтмол зүүж, гараа угаан, гэртээ байх Дэлхийн Эрүүл Мэндийн байгууллагын анхан шатны зөвлөмжийг дагаж, мөрдөхийг уриалж байна.

Хүүхдүүдийн танин мэдэхүйн мэдлэг, зөв хүн болж төлөвшихөд нь хувь нэмрээ оруулж буй Марчаахай компани нь төрийн цахим үйлчилгээний нэгдсэн систем E-Mongolia -г танилцуулж байна. E-Mongolia бол үр хүүхэд, гэр бүлдээ цаг заваа зарцуулах боломжийг танд олгох юм. Мөн Covid-19 вирус дотоодод илэрсэн, Бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэн байгаа энэ үед та гэрээсээ гаралгүй E-Mongolia-с төрийн үйлчилгээгээ цахимаар авах боломжтой юм. Тус системд өнөөдрийн байдлаар иргэдийн дунд хамгийн их эрэлттэй байдаг төрийн 23 байгууллагын 181 үйлчилгээ ороод байгаа бөгөөд 2021 онд 492 үйлчилгээг E-Mongolia-д нэгтгэхээр төлөвлөж байна. https://youtu.be/hza96_LxBAU Марчаахай ХХК нь үсэг, тоо, дуу шүлэг, үлгэр, богино хэмжээний зохиомжуудаар дамжуулан 2-8 насны хүүхдүүдэд танин мэдэхүйн мэдлэг олгож, зөв хүн болж төлөвшихөд нь туслах зорилготойгоор байгуулагдан үйл ажиллагаа явуулж байна. Тус компани нь Монгол Улсад анх удаагаа хүүхэлдэйн анимэйшн төрлөөр хүүхдэд зориулсан уран бүтээл хийж байгаа бөгөөд хүүхдийн веб сайт, гар утасны аппликейшн бүхий контент худалдааны цогц системийг хүүхэд багачууддаа хүргээд байна. Хэрвээ марчаахайг гар утсандаа суулгахыг хүсвэл доорх линкээр холбогдоорой. Apple app link: https://apps.apple.com/us/app/marcaahaj/id1130228211Android app link: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.ionicframework.myapp143522 Үүний зэрэгцээ, хөл хорионы үед хүүхэд багачууд марчаахай аппликашнг суулган үсэг тоо цээжлэн уншиж бичиж сурах боломжтой ажээ. https://youtu.be/cmqw_o_23Ek

Монгол Улс дотоодод Covid-19 цар тахлын вирусийг алдаж, 2020 оны 12 дугаар сарын 1-нийг хүртэл улсын хэмжээнд Гамшгаас хамгаалах хуулийн дагуу Бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлсэн. Иймээс иргэд та бүхэн шаардлагагүй тохиолдолд гэрээсээ гарахгүй, амны хаалтаа зүүн, гараа ариутгаж, гэртээ чийгтэй цэвэрлэгээг тогтмол хийхийг мэргэжлийн байгууллагууд зөвлөж байна. Үүний зэрэгцээ, хэрвээ та иргэний үнэмлэх, жолооны үнэмлэхээ шинээр авах, сунгуулах зэргээр төрийн үйлчилгээг эдгээр өдрүүдэд яаралтай авах шаардлагатай бол суурин компьютераасаа www.e-mongolia.mn веб сайт эсвэл гар утсандаа e-mongolia аппликейшнийг татан төрийн 181 үйлчилгээ гэрээсээ авах боломжтой. Цаашид 2021 ондоо багтаа төрийн 492 үйлчилгээг E-Mongolia-д нэгтгэхээр хөгжүүлэлт хийгдэж байна. E-Mongolia цахим үйлчилгээний нэгдсэн системийг гар утаснаасаа ашиглахад дата унахгүй байх зохицуулалтыг үүрэн холбооны дөрвөн оператор компаниуд хийсэн. Мөн та санал хүсэлтээ 11-11 мэдээллийн төв болон чатботоор дамжуулан илэрхийлэх боломжтой. E-Mongolia-д өнөөдрийн байдлаар: Улсын бүртгэлийн 26 үйлчилгээТатварын ерөнхий газрын 48 үйлчилгээЗам тээврийн 7 үйлчилгээЦагдаагийн ерөнхий газарт холбогдох 10 үйлчилгээШүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газарт холбогдох 2 үйлчилгээНийгмийн даатгалын 4 үйлчилгээХөдөлмөр, халамжийн 7 үйлчилгээБоловсролын 3 үйлчилгээНийслэлийн замын хөдөлгөөний удирдлагын төвийн 1 үйлчилгээЭрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрын 1 үйлчилгээГазар зохион  байгуулалт, геодези  зураг зүйн газрын 1 үйлчилгээГадаадын иргэн, харьяатын газрын 1 үйлчилгээБайгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны 2 үйлчилгээНийслэлийн захирагчийн ажлын албаны 36 үйлчилгээНийслэлийн архивын газрын 16 үйлчилгээНийслэлийн байгаль орчны газрын 7 үйлчилгээНийслэлийн аялал жуулчлалын газрын 7 үйлчилгээНийслэлийн авто замын хөгжлийн газрын 3 үйлчилгээНийслэлийн  хот байгуулалт, хөгжлийн газрын 6 үйлчилгээНийслэлийн газар зохион байгуулалтын албаны  3 үйлчилгээНийслэлийн соёл урлагийн газар 7 үйлчилгээНийслэлийн  хөдөлмөр эрхлэлтийн газар 3 үйлчилгээ ороод байна

Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газрын дарга Б.Болор-Эрдэнэ болон Татварын ерөнхий газрын дарга Б.Заяабал болон Чатбот ХХК-ийн Төслийн удирдлага, судалгаа, хөгжүүлэлтийн албаны захирал З.Оюунжаргал нар өнөөдөр /2020.10.28/ төрийн цахим үйлчилгээний нэгдсэн систем E-Mongolia-ийн талаар ээлжит  мэдээлэл хийлээ. Төрийн цахим үйлчилгээний нэгдсэн систем E-Mongolia-д 181 үйлчилгээ нэгтгэгдээд байгаа бөгөөд Монголын татварын албаны 5 тодорхойлолт, 43 төрлийн татвар төлөлт гээд нийт 48 үйлчилгээг E-Mongolia-д оржээ. Татварын ерөнхий газрын дарга З.Заяабал, “E-Mongolia”-ийн хүрээнд төрийн байгууллагууд хоорондоо уялдаатай болж, мэдээллийг цаасаар бус цахимаар авах боломж бүрдэж байна. Татвартай холбоотой үндсэн 48 үйлчилгээ цахим боллоо. Татварын системүүдээр нэг минутад 340 орчим иргэн, нэг цагт 21,000 орчим иргэд үйлчилгээ авдаг. Эхний есөн сарын дотор зөвхөн цахимаар хүсэлт гаргаж, тодорхойлолт авсан иргэдийн тоо давхардсан байдлаар 1,589,643-т хүрлээ. Өнгөрсөн жил 422 мянган татвар төлөгчдөд цахимаар үйлчилгээ үзүүлсэн бол энэ оны эхний есөн сарын байдлаар 616 мянган иргэнд цахим үйлчилгээ үзүүлсэн байна. Татварын үйлчилгээ цахим болсноор татвар төлөгчдөд хэр хэмжээний хөнгөлөлт үзүүлээд буйг бид тооцсон. Үндсэндээ: Татвар төлөгчөөр бүртгүүлэх гэж Татварын албан дээр ирдэг зардлуудыг хэмнэсэнтэй холбоотойгоор 116  сая төгрөгийн хэмнэлт,Тайлан цаасаар тушаадаг байхад 18,5 тэрбум төгрөгийн зардал гардаг байсан. Энэ зардлыг тэг болголоо,Банканд татвараа төлөхөд 2 тэрбум төгрөгийн зардал гардаг байсан,Түүнчлэн авто тээврийн татвар төлөгчийн гэрчилгээг жил бүр хэвлүүлэхэд 100 орчим сая төгрөг зарцуулдаг байсан. Энэ үйлчилгээ байхгүй боллоо.Татвар төлөгчийн цэнхэр дэвтрийг хэвлэхэд жилд 150 сая төгрөг зарцуулдаг байсан бол цахимд шилжсэнээр энэ дэвтэр хэрэгцээгүй боллоо.Татвар төлөгч Татварын албанд биеэр ирж баталгаажуулалт хийх шаардлагагүй болсон. Улмаар 300 орчим сая төгрөгийг хэмнэж байна. Нийтээр нь авч үзвэл 21 орчим тэрбум төгрөгийн зардлыг хэмнэж байна" гэв. Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газрын дарга Б.Болор-Эрдэнэ: "E-Mongolia 10 дугаар сарын 1-нд нээлтээ хийснээс хойш сар гаруй хугацаанд 179,253 иргэн хандсан байна. Зарим иргэд E-Mongolia-д бүртгүүлсэн ч үйлчилгээ аваагүй иргэд байна. Харин 148,267 иргэн E-Mongolia-р дамжуулан үйлчилгээ авсан. Энэхүү системийн хөгжүүлэлтэд хувийн хэвшлийнхэн манлайлаж ажиллаж байгаа гэдгийг дурдах ёстой. Тухайлбал, E-Mongolia-тай холбоотой санал хүсэлт шүүжийг бид чатботоор дамжуулан авч эхэлсэн. Мөн CU компани тус системийг олон нийтэд таниулах, сурталчлах чиглэлд хамтран ажиллаж байна" гэв. Чатбот ХХК-ийн Төслийн удирдлага, судалгаа, хөгжүүлэлтийн албаны захирал З.Оюунжаргал: E-mongolia төрийн үйлчилгээ авах шинэ нэмэлт суваг Фэйсбүүк мессенжер Чатбот ашиглалтад орлоо . Өөрт хэрэгтэй төрийн үйлчилгээтэй ойр байж, мэдээллийг цаг алдалгүй авах, өөрийн санал хүсэлтээ чөлөөтэй илэрхийлэх боломжийг чатбот танд олгож байна.  Вэб сайтаар зочлох, оператор руу залгахаас гадна өдөр шөнийн 24 цагийн алинд ч чатботоороо санал хүсэлт, асуудлаа илгээж шийдвэрлүүлэх юм.Та өөрийн хүсэлт, үйлчилгээний хариуг хаана хэрхэн шийдвэрлэгдэж байгааг харах гэж  цаг алдах хэрэггүй болно.   Цаашид Фэйсбүүк мессенжер дотроосоо өөрт хэрэгтэй байгаа төрийн үйлчилгээ, лавлагаа, баримтаа татаж авах, төлбөрөө төлөх, өөрийн санал хүсэлт, өргөдлийн төлөв харах боломжтойгоос гадна үйлчилгээний түүх, шийдвэрлэлтийн явц шалгах, төлбөр тооцооны хуулга харуулах, тухайн үйлчилгээнд үнэлгээ өгөх, үйлчилгээний талаар сэтгэгдэл бичих боломж бүрдэх юм. Төслийн дараагийн үе шатанд хиймэл оюун бүхий Чатбот нь Монгол хэлээр иргэдтэй харилцан ярилцаж тухайн иргэний хүсэлтийг ойлгосны үндсэн дээр шаардлагатай үйлчилгээг газар дээр нь үзүүлэх, санал хүсэлтийг холбогдох төрийн байгууллагад шууд хуваарилах хүний оролцоогүй ажиллах боломжтой болох юм. E-MONGOLIA-Д ОРСОН ТАТВАРЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭ Татварын өрийн үлдэгдлийн лавлагааБайгууллагын татварын тооцоотой эсэх тухай тодорхойлолтТатварын тайлангаа тушаасан эсэх тухай лавлагааТендерийн тодорхойлолтИргэнд олгох тодорхойлолтАж ахуй нэгжийн орлогын албан татварСуутгагчийн хуулийн этгээдэд олгосон орлогоос суутгасан татварДотоодын бараа, үйлчилгээний суутгасан НӨАТОршин суугч бус этгээдээс суутгасан НӨАТДотоодын архины онцгой албан татварДотоодын пивоны онцгой албан татварДотоодын дарсны онцгой албан татварДотоодын тамхины онцгой албан татварДотоодын спиртын онцгой албан татварДотоодын шимийн архины онцгой албан татварУлсын тэмдэгтийн хураамжАшигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрӨсөн нэмэгдэх нөөц ашигласны төлбөрҮүсмэл ордын нөөц ашигласны төлбөрСтратегийн ач холбогдол бүхий ордын АМНАТ-ын тусгай төлбөрСуутгасан ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрАрилжааны банкны суутгасан АМНАТАвтын агаарын бохирдлын төлбөрНүүрсний агаарын бохирдлын төлбөрОрганик уусгагчийн агаарын бохирдлын төлбөрТомоохон эх үүсвэрийн агаарын бохирдлын төлбөрУс бохирдуулсны төлбөрЦалин, хөдөлмөрийн хөлс, тэдгээртэй адилтгах орлогоос суутгасан татварҮл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татварГазрын үл хөдлөх хөрөнгийн албан татварГазрын төлбөрНийслэл хотын албан татварҮйлдвэрлэл, үйлчилгээний зориулалтаар ашигласны усны төлбөрЗам ашигласны төлбөрАвто тээвэр, өөрөө явагч хэрэгслийн татварХувь хүний орлогын албан татварМөнгөн хадгаламжийн хүүгийн орлогоос суутгасан албан татварИргэний үл хөдлөх, эд хөрөнгө борлуусны албан татварСуутгагчийн хувь хүнд олгосон орлогоос суутгасан татварын тайланГалт зэвсгийн албан татварОйн нөөц ашигласны төлбөрАн амьтны нөөц ашигласны төлбөрБайгалийн ургамал нөөц ашигласны төлбөрАхуйн хэрэглээний ус, рашаан ашигласны төлбөрТүгээмэл тархацтай ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрХог хаягдал үйлчилгээний хураамжТатварын торгуульТатварын алдангиГазар эзэмших, ашиглах эрх борлуулсны албан татвар

ЮНЕСКО-гийн санаачилгаар хэвлэл мэдээлэл, мэдээллийн суурь боловсролд дэлхий нийтийн анхаарлыг хандуулах долоо хоног-ийг зарлаад 8 дахь жилдээ тэмдэглэн өнгөрүүллээ. Энэ жилийн хувьд “Худал мэдээллийн цар тахлын эсрэг дархлаажихуй: Хүн бүрт зориулсан, хүн бүрийн оролцоотой хэвлэл мэдээлэл, мэдээллийн суурь боловсролын төлөө! ” сэдвийн дор оролцогч талуудын үндэсний форумыг 2020 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдөр Улаанбаатар хотноо зохион байгуулсан юм. Тус форумд Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газрын Радио, телевиз, нийгмийн мэдээллийн сүлжээний бодлого зохицуулалтын газрын дарга А.Золзаяа оролцсон бөгөөд тоон хуваагдал үүсгэж буй учир шалтгаан болон цаашид хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг дурдлаа. Мөн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай хуулийн дагуу тэдгээр иргэдийн мэдээлэл авах эрхийг хангах, нийгмийн оролцоог сайжруулахын тулд мэдээллийн түгээмэл эх сурвалж болох цахим хуудасны хүртээмжтэй байдал, тэр дундаа төрийн байгууллагын цахим хуудасны хүртээмжтэй байдлыг хангах, тусгай хэрэглээний програм хангамж, аппликейшн хөгжүүлэх зэрэгт чиглэсэн шат дараалсан тодорхой арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх шаардлагатайг онцлоод төрийн цахим үйлчилгээний портал сайт болох E-Mongolia платформыг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд ашиглах боломжтой болгох ажлыг төлөвлөж буйг онцолсон юм. Мөн оролцогчид хэвлэл мэдээлэл, мэдээллийн суурь боловсролын үндэсний сүлжээг бэхжүүлэх, сургуулийн хөтөлбөрт суулгах, улс орон даяар сургуулийн багш нарт системчилсэн ойлголтыг олгох, сургуулийн нөөцийг бэхжүүлэх, хуурамч мэдээлэл, мөн өндөр настан, хот, хөдөөгийн иргэдийн болон нийгмийн өөр өөр бүлгүүдийн хооронд буй дижитал хуваагдлын цар хүрээг тодорхойлоход мэдээлэл харилцаа холбоо технологийн хэрэглээний түвшин зэрэг асуудлыг хэлэлцжээ. Хэвлэл мэдээлэл, мэдээллийн суурь боловсролын асуудлаар үндэсний оролцогч талуудын анхдугаар чуулган нь 2019 оны 2 дугаар сард зохион байгуулагдаж байсан бөгөөд тухайн үед Монгол улсын хэвлэл мэдээлэл, мэдээллийн суурь боловсролын нөхцөл байдлын талаар стратегийн гол зөвлөмжүүдийг боловсруулсан аж. Анхдугаар чуулганы үр дүнд суурилан албан болон албан бус боловсролын салбарын багш нарт зориулж нутагшуулсан хэвлэл мэдээлэл, мэдээллийн суурь болвсролын сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулж, Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх институтээс албан ёсоор баталсан юм. Шведийн олон улсын хөгжлийн хамтын ажиллагааны агентлагийн дэмжлэгтэйгээр ЮНЕСКО нь бодлого боловсруулагч, хэвлэл мэдээлэл, өөрийн зохицуулалтын мэргэжилтнүүдийг Хэвлэл мэдээлэл, мэдээллийн суурь боловсролын бодлого, шилдэг туршлагын талаар гүнзгий мэдлэгтэй болгох, сургалтын хөтөлбөр, бодлогыг Монгол улсад нутагшуулан хэрэгжүүлэх чиглэлээр ажиллаж байна .

Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагаас зохион байгуулдаг мэдээлэл, харилцаа холбооны салбар дахь Ази, Номхон далайн бүсийн нийтлэг хөгжлийн чиг хандлага, тогтвортой хөгжлийг дэмжих тэргүүлэх чиглэлийг тодорхойлдог томоохон хурлын нэг болох ОУЦХБ-ын Ази, Номхон далайн бүсийн Хөгжлийн форум өнөөдөр /2020.11.02/ эхэллээ.  Улаанбаатарын цагаар 13:00 цагаас эхэлсэн тус форумын эхний хэсэг болох “Дижитал хөгжилд хөтлөх болон Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хангахад салбар хоорондын хамтын ажиллагааг дэмжих нь” сэдэвт хэлэлцүүлэгт тус газрын дарга Б.Болор-Эрдэнэ оролцож, Монгол Улсын Засгийн газраас цар тахлын үеийг даван туулахад мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн дэвшлийг хэрхэн ашиглаж, ямар арга хэмжээ хэрэгжүүлж буй талаар танилцууллаа. Форум 2020 оны 11 дүгээр сарын 05-ныг дуустал үргэлжилнэ. Форумын шууд дамжуулалтыг ЭНД дарж үзнэ үү.

Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газар НҮБ-ын Ази, Номхон далайн бүс нутгийн Эдийн засаг, нийгмийн комисс болон Олон улсын худалдааны эрх зүйн комисстой хамтран “Олон улсын гэрээнд цахим харилцааг ашиглах тухай НҮБ-ын конвенц”-ын зохицуулалт, хэрэглээг таниулан тайлбарлаж, цахим харилцаатай холбоотой дотоодын хууль тогтоомжид нөлөөлөх үйлчлэлийн талаар хэлэлцэх зорилгоор 2020 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдөр цахим семинар зохион байгуулах гэж байна. Дэлхий нийтэд гадаад худалдааны цар хүрээ, улам өргөжин тэлэхийн зэрэгцээ гадаад худалдааг зохицуулах дүрэм, журмыг хялбарчлах, шат дамжлагыг цөөрүүлэх, бичиг баримтын уялдаа холбоог сайжруулах, мэдээллийн солилцоог түргэн шуурхай болгох шаардлага улам бүр нэмэгдэж байна. Монгол Улсын Засгийн газраас сүүлийн жилүүдэд хил дамнасан худалдааг хөнгөвчлөх, бизнесийн цахим харилцааг дэмжихэд чиглэсэн эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгоход ихээхэн анхаарч ажиллаж байгаа бөгөөд энэ хүрээнд “Олон улсын гэрээнд цахим харилцааг ашиглах тухай НҮБ-ын конвенц”-ыг Монгол Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлж, 2020 оны 5 дугаар сард соёрхон батлуулжээ. НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 2005 оны 60/21 дүгээр тогтоолоор баталсан “Олон улсын гэрээнд цахим харилцааг ашиглах тухай НҮБ-ын конвенц”-оор хил дамнасан цахим худалдааны бизнесийн үйл ажиллагаа эрхэлж буй этгээдүүд хоорондын харилцаанд цахим болон цаасан суурьтай мэдээллийн эрх зүйн ижил тэнцүү чадамжтай байдлыг хангах, цахим хэлбэрээр үйлдсэн гэсэн үндэслэлээр аливаа харилцааны хууль зүйн хүчинтэй байдлыг үгүйсгэхгүй байх, цахим харилцааны баримт бичгийг илгээх, хүлээн авах цаг хугацаа, оршин байгаа газрыг тодорхойлох зэрэг чухал зарчмуудыг тогтоосон байна. Цахим семинарын талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг ЭНЭХҮҮ холбоосоор эсхүл тус газрын Гадаад хамтын ажиллагааны албаны foreignrelation@cita.gov.mn цахим хаягт хандан хийх боломжтой.   Та цахим семинарт оролцох хүсэлтэй бол ЭНД дарж бүртгүүлнэ үү.

Улсын Их Хурлын Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн (2020.10.28) хуралдаан 10 цаг 17 минутад гишүүдийн 69.2 хувийн ирцтэйгээр эхлэн, хоёр асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэв.  Хуралдааны эхэнд Байнгын хорооны дарга Н.Учрал хэлэлцэх асуудлын дарааллыг танилцуулав.     Ингээд Монгол Улсын 2021 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2021 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2021 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн хоёрдугаар хэлэлцүүлгээр хуралдаан үргэлжиллээ.     Засгийн газраас  2020 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн талаар Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар танилцуулсан. Тэрбээр танилцуулгадаа, Монгол Улсын Засгийн газраас коронавируст халдварт цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх багц арга хэмжээнүүдийн үр дүнд нэмэгдсэн төсвийн алдагдлыг бууруулах, төсвийн орлогын бааз суурийг нэмэгдүүлэх, цахим, ил тод, үр ашигтай төсвийн бодлого хэрэгжүүлэх, өрийг оновчтой удирдах, эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих бодлогын арга хэмжээг баримтлахаар төсвийн төсөлд тусгасан. Ирэх 2021 онд иргэдэд үзүүлэх төрийн үйлчилгээ, бүх төрлийн тусгай зөвшөөрөл олгох процесс, нийгмийн халамж, төрийн албаны хүний нөөц, цалин хөлсний удирдлагыг цахимжуулах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөснийг онцоллоо. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 2021 онд сумдад төрийн цахим үйлчилгээг нэвтрүүлэх зорилгоор нийт 23 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй Хур системийг нэвтрүүлэх, дижитал Эрдэнэт, хөдөөгийн алслагдсан багуудыг холбоожуулах, зарим сумдыг шилэн кабелиар холбоход нийт 13.4 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй нийт 6 төсөл арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр тус тус төсөвлөөд байгааг Сангийн сайд танилцуулгадаа онцолсон.    Төсвийн хуулийн төслүүдийн талаарх Үндэсний аудитын газрын дүгнэлтийг Монгол Улсын Ерөнхий аудиторын орлогч бөгөөд Тэргүүлэх аудитор С.Бүрэнбат танилцуулав. Тэрбээр танилцуулгадаа, Мэдээллийн технологи, цахим шилжилттэй холбоотой зардалд 2021 оны нэгдсэн төсвийн төсөлд 30.1 тэрбум төгрөгийн зардал төсөвлөсөн нь 2020 оны тодотгосон төсвөөс 50.3 хувь буюу 10.1 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлсэн байна. Тухайлбал, Үндэсний дата төв нь төрөөс хэрэгжүүлж буй цахим системүүдийн төсөл хөтөлбөрийг дэмжин, тус системүүдийн дэд бүтцийг хариуцан ажиллахаас гадна ДАН, ХУР, Тоон гарын үсэг, Үндэсний цахим шуудан зэрэг суурь системүүдийг хөгжүүлж, төр болон хувийн хэвшлийн үйлчилгээнд нэвтрүүлэн ажиллаж байна. Иймд систем тоног төхөөрөмжийн лиценц support-ийг сунгах, хамгаалалтын систем сайжруулах зайлшгүй шаардлагатай тул мэдээлэл технологи, үйлчилгээний зардалд 2.9 тэрбум төгрөг төлөвлөсөн байна. ТЕГ Глобал форум болон BEPS-ээс тавьсан олон улсын ISO27000 цуврал стандартын дагуу мэдээллийн аюулгүй байдал, нууцлалыг хангасан орчин бүрдүүлэх шаардлагатай системийн зардалд 1.7 сая төгрөгийг төсөвлөсөн байна. Эрүүл мэндийн салбарын шинэчлэлийн хүрээнд нэг худалдан авагчийн тогтолцоонд шилжүүлж цахимаар гүйцэтгэлийг хянаж санхүүжилтийг олгох болсонтой холбогдуулан Uptodate цахим системийг нэвтрүүлэхэд 6.9 тэрбум төгрөгийг төсөвлөсөн байна. Системийг нэвтрүүлснээр эрүүл мэндийн байгууллагууд эмнэл зүйн зааврын дагуу хийсэн гүйцэтгэлд санхүүжилт олгох, иргэд аль ч эмнэлэгт очсон хамгийн оновчтой эмнэл зүйн удирдамжийн дагуу эмчилгээ, үйлчилгээ авах боломж бүрдэнэ гэж үзсэнийг онцлов. Үндэсний аудитын газраас нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн дүгнэлтэд Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2021 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2022-2023 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд заасан нийгмийн халамжийн болон хөрөнгө оруулалтын зардлын дүнг өөрчилсөн боловч орлого, зарлага, алдагдал, Засгийн газрын өрийн хэмжээг нэмэгдүүлэхгүй тооцсон байна. Цаашид жилийн төсвийн төслийг боловсруулахдаа дунд хугацааны төсвийн хүрээний мэдэгдэлд бүрэн нийцүүлж байх нь зүйтэй гэж дурджээ. Мөн төрийн байгууллагуудын бараа, ажил, үйлчилгээний худалдан авалтыг татварын цахим төлбөрийн баримтын системд бүрэн холбож, цахимжуулан татварын орлогыг нэмэгдүүлэх, төсвийн байгууллагын сургалт семинар, хурал зөвлөгөөн, гадаад дотоод албан томилолтыг цахимаар зохион байгуулан, төрөөс иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд үзүүлдэг бүх төрлийн үйлчилгээ, тусгай зөвшөөрөл олголт, халамжийн цахим системийг бий болгож зардлыг бууруулах боломжтой байна. Түүнчлэн дэлхий нийтийг хамарсан цар тахлын эрсдэл бүхий нөхцөлд хэрэгжих 2021 оны төсвийн төсөлд хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээг ач холбогдол, зориулалт, хэрэгцээ, шаардлагаар нь эрэмбэлэн санхүүжүүлэх асуудлыг журамлан зохицуулах нь зүйтэй гэсэн дүгнэлт гаргажээ.   Хуулийн төслүүдтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сэргэлэн, Ж.Чинбүрэн, Г.Дамдинням, Т.Доржханд, Г.Амартүвшин, Б.Саранчимэг, Х.Ганхуяг, Ц.Мөнхцэцэг нар асуулт асууж хариулт авлаа. Гишүүдийн зүгээс шинжлэх ухааны суурь судалгаандаа хөрөнгө төсөвлөсөн хэвээр байгаа юу эсвэл эдийн засгийн эргэлтэд оруулах инноваци технологийн агуулга шингэсэн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд дэмжлэг үзүүлэхэд чиглүүлж өөрчилсөн эсэх, салбарын яам энэ асуудалд ямар бодлого баримталж байгааг сонирхож байлаа. Мөн сүүлийн 10 гаруй жил ярьсан цахим аюулгүй байдлын тухай хуулийн төслийг боловсруулж, батлуулах ажил ямар шатандаа явааг тодруулсан.  Боловсрол, шинжлэх ухааны Дэд сайд Г.Ганбаяр хариултдаа,  Өнгөрсөн долоо хоногт Сайдын зөвлөл хуралдаад инноваци технологио дэмжихэд төсөв, хөрөнгө оруулалтаа чиглүүлэхээр шийдвэрлэсэн. Яаман дээр Инноваци технологийн газартай болоод үйл ажиллагааг нь өргөжүүлээд байна. Төсөвт 12 тэрбум төгрөг суулгасан. Цаашдаа төсөвлөсөн хөрөнгийг инновацид чиглэсэн, гарааны бизнес, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг дэмжсэн үйл ажиллагаанд чиглүүлнэ гэж байлаа.   Ажлын хэсгийн зүгээс, Ерөнхий сайдын захирамжаар цахим хөгжлийн багц хуулийн гурван төслийг Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Харилцаа холбоо, мэдээлэл технологийн газар хамтран боловсруулж байгааг тодотгоод УИХ-ын намрын чуулганаар өргөн мэдүүлэхээр төлөвлөн ажиллаж байна гэсэн нэмэлт тайлбарыг өгөв.  Мөн энэ үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Ганхуяг “Харилцаа холбоо мэдээлэл, технологийн бүтцийн өөрчлөлт, орон тоог нэмэгдүүлэхтэй холбоотой урсгал зардлыг 1 тэрбум  1,5 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэх, төсвийн төслөөс ТЭЗҮ хийгдээгүй төсөл, арга хэмжээг хасах замаар эх үүсвэр гаргах” гэсэн зарчмын зөрүүтэй санал гаргалаа. Ингээд уг зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллоор санал хураахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 90 хувь нь дэмжсэн тул энэ талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Амартүвшин Төсвийн байнгын хороонд танилцуулахаар тогтов.  Дараа нь Эрүүл мэндийн салбар дахь цахим шилжилттэй холбоотой хэрэгжсэн төсөл, хөтөлбөрийн хэрэгжилттэй танилцах, цаашид авах арга хэмжээний талаар санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий Ажлын хэсэг байгуулах тухай Байнгын хорооны тогтоолын төслийг хэлэлцэн баталлаа.  Ажлын хэсгийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн ахалж, Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Дамдинням, Б.Саранчимэг, Х.Ганхуяг, Д.Батлут, Т.Доржханд, Г.Амартүвшин нарын бүрэлдэхүүнтэй байгуулахаар болов гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ. 

Төрийн цахим үйлчилгээний нэгдсэн систем E-Mongolia-д зам тээврийн салбарын 7  үйлчилгээ нэгдээд байна. Энэ талаар өнөөдөр /2020.10.28/ Зам тээврийн дэд сайд Ж.Бат-Эрдэнэ мэдээлэл хийлээ. Тэрбээр “Монгол Улсын Засгийн газар сүүлийн жилүүдэд цахимжуулах, дижитал шилжилт хийх чиглэлд олон тогтоол, хөтөлбөр гарсны дагуу ажлууд хийгдээд явж байна. Зам тээврийн салбар нийт 90 гаруй үйлчилгээгээ цахимжуулах шаардлагатай байгаагаас 49 үйлчилгээ нь цахимжсан гэж үзэж байна. Бусад үйлчилгээнүүдийг бид Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн хүрээнд буюу 2020-2024 он гэхэд цахимжуулахаар ажиллаж байна. Өнөөдрийн байдлаар зам тээврийн салбарын 7  үйлчилгээ E-Mongolia-д нэгдээд байна. Цаашид салбарын үйлчилгээг E-Mongolia систем рүү холбох ажлыг ойрын хугацаандаа хийнэ.Цахим шилжилтийн хүрээнд тээврийн ухаалаг системийг боловсронгуй болгох мастер төлөвлөгөө боловсруулсан. Мөн тээврийн ухаалаг системийн үндэсний хөтөлбөрийг Засгийн газраар батлуулаад явж байна. Үүний зэрэгцээ, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газар дээр хэрэгжиж буй “Ухаалаг Засаг” төсөлд хамрагдаж буй төрийн байгууллагуудын нэг нь Зам, тээврийн хөгжлийн яам. Энэ хүрээнд бид төрийн үйл ажиллагааг хэрхэн боловсронгуй болгох, хэрхэн уялдаатай болгох вэ гэдэг тал дээр ажиллаж байна”. Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газрын дарга Б.Болор-Эрдэнэ: E-Mongolia  төрийн цахим үйлчилгээний нэгдсэн систем 10-р сарын 1-нд нээгдсэнээс хойш өнөөдрийн байдлаар 61 мянга 829 иргэн гар утсандаа аппликейшн суулгаж, 138 мянга 891 иргэн үйлчилгээ авч, 166 мянга 590 иргэн E-Mongolia-д ханджээ. Нэг сар хүрэхгүй хугацаанд иргэд маш идэвхтэй ашиглаж, санал шүүмжээ өгч байна. Иргэний үнэмлэх, гадаад паспортоо захиалсан иргэд эхнээсээ баримт бичгээ аваад эхэлсэн байна. Өчигдөрөөс E-Mongolia чатботтой болсон. Иймээс иргэд чатботоор дамжуулан 24 цагийн хугацаанд санал хүсэлтээ өгч, бүх мэдээллийг авах боломжтой.  E-Mongolia –д шинэ үйлчилгээ өдөр бүр нээгдэж, хөгжүүлэлт хийгдэж байна. Тухайлбал, бид  яриаг хиймэл оюун ухааны тусламжтайгаар цаасан дээр буулгадаг chimege системийг нэвтрүүлэх ажил хийгдэж байна. Ингэснээр иргэд chimege-г ашиглан E-Mongolia гар утасны аппликейшнээрээ яриагаараа команд өгч, үйлчилгээгээ шууд авах боломжтой болно. Мөн Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд үйлчилгээгээ  сонсоод төрийнхөө үйлчилгээг цахимаар авах боломж бүрдэх юм.  E-Mongolia –д зам тээврийн салбарын 7 үйлчилгээ буюу 3 төрлийн лавлагаа, 4 төрлийн олон шатлалт үйлчилгээ ороод байгаа ажээ. Авто тээврийн хэрэгслийн улсын бүртгэлийн лавлагааОношилгоо, техникийн хяналтын үзлэгийн лавлагааАвто тээврийн хэрэгслийг улсын бүртгэлээс хасуулахАвто тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээ нөхөн олгох хүсэлт хүлээн авахАвто тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээ солих хүсэлт хүлээн авах  Мэргэшсэн жолоочийн үнэмлэх нөхөн олгох хүсэлт хүлээн авах